Dün başlayan ve 18 Aralık tarihine kadar sürecek olan FIFA Dünya Kupası 2022’ye konut sahipliği yapan birinci Arap devleti Katar oldu.
3 milyondan az nüfusuyla aktifliği organize eden en küçük ülke olarak da tarihe geçen Katar, konut sahibi olarak seçilmesinden bu yana yaklaşık 220 milyar dolar harcadı. Bu sayı, Rusya’nın 2018 etkinliğinde harcadığı paranın 15 katından daha fazla.
Bu süreçte gerçekleştirilen altyapı yatırımları ve yapılan harcamalar kadar sürdürülebilirlik hususları ve insan hakları ihlalleri de sık sık gündeme geldi. Memleketler arası Af Örgütü, birinci olarak 2016 yılında insan hakları ihlalleri bildirdi. Ülke, birçok göçmen 1.7 milyon emekçiyi devasa projelerde uygun olmayan şartlarda çalıştırdığı ve hatta ölümlere neden olduğu için de incelemeye alındı.
Harcanan devasa paralar, sürdürülebilirlik tartışmaları, alkol yasakları derken Katar FIFA Dünya Kupası 2022 başladı.
2030 ulusal vizyona katkı
Doha’da mega spor etkinlikleri için inşa edilen yeni altyapının yerel ekonomi üzerinde önemli bir etkisi olacağı düşünülüyor. 1 milyondan fazla ziyaretçinin beklendiği etkinlik için dünyaca ünlü mimarlar tarafından stadyumlar tasarlandı, taraftar bölgeleri, antrenman sahaları ve turistler için açık alanlar sıfırdan inşa edildi. Seyahat ve turizm, konaklama ve altyapı gibi çeşitli sektörlerde büyümeyi hızlandıran organizasyonun Katar’ın 2030 Ulusal Vizyonu’nu gerçekleştirmesine değerli bir katkı sağlayacağı düşünülüyor.
Komşu ülkeleri de canlandırdı
Çoğunluğu Avrupa ve Güney Amerika’dan olmak üzere on binlerce futbol taraftarının gelmesiyle komşu ülkeler de Katar Dünya Kupası için bir üs haline geliyor.
Doha’da faaliyet gösteren bağımsız bir araştırma ve müracaat platformu olan InStrat’ın danışmanı Khristo Ayad, Al-Monitor’a verdiği demeçte şu sözlerde bulundu: “Görünürlüğü yüksek turnuva, ülkenin çağdaş, bilgiye dayalı iktisada yanlışsız seyahatinde mutlaka kıymetli bir kilometre taşı olacak. Katar, Dünya Kupası’nı Arap ve Batı dünyaları ortasında köprüler kurmak için bir fırsat olarak konumlandırdı.”
Uzun vadeli tesirleri ne olacak?
Büyük bir spor aktifliğine mesken sahipliği yapmak, kısa vadede inşaat ve turizm bölümlerini canlandırsa da yabancı yatırım tesiri ekseriyetle uzun vadede ortaya çıkıyor.
Moskova, 2018 Dünya Kupası’na konut sahipliği yaptıktan sonra 14 milyar dolar kazanmıştı. Fakat yapılan yatırımların uzun vadede gelirler üzerinde artırıcı bir tesiri olmadı.
Bir öteki mesken sahibi ülke olan Güney Afrika’nın tecrübesi de farklı değildi.
Ev sahibi ülke için kısa vadeli avantajlar uzun vadede dezavantaja da dönüşebiliyor. Altyapı ve stadyumlara yapılan çok harcamalar, kimi konut sahiplerinin büyük bir borca girmesine ve FIFA Dünya Kupası sona erdikten sonra çok az kullanılan yapılarla baş başa kalmasına yol açabiliyor.Brezilya 2014 Dünya Kupası için yaklaşık 11,6 milyar dolar harcamıştı. Lakin imali yaklaşık 1 milyar dolara mal olan Mane Garrincha Stadyumu bugün otobüs garajı olarak kullanılıyor.
2022 FIFA Dünya Kupası’nın Katar’a 20 milyar dolar kazandırabileceği hesaplanıyordu lakin bu sayı ilerleyen vakitlerde 17 milyar dolar olarak revize edildi.
Ancak tüm avantaj ve dezavantajlarına karşın 5 milyardan fazla taraftarıyla dünyanın en tanınan sporu olduğu için FIFA Dünya Kupası’na mesken sahipliği yapmak bir ülkeler ortasında bir onur olarak görülüyor.
2022 FIFA Dünya Kupası, Arap dünyasında düzenlenen bu ölçekteki birinci aktiflik olduğu için Katar’ın ilgili yatırımlarla kıymetli bir merkez olma pozisyonunu daha da sağlamlaştırdığı da düşünülüyor.
Sürdürülebilirlik endişeleri
Katar’da gerçekleştirilen FIFA Dünya Kupası’nın en değerli telaş ve tenkit hususlarından birisi sürdürülebilirlik alanında. Fosil yakıt zengini Katar’ın etraf sicili zayıf. Organizatörlerin argümanı tertibin tarihteki birinci karbon nötr FIFA Dünya Kupası olacağı tarafında. Aktifliğin sürdürülebilirlik bildirisinde, “Hedefimiz, Katar ve bölgede düşük karbonlu çözümleri geliştirirken tüm sera gazı emisyonlarını dengelemektir” sözüne yer verilse de haziran ayında yayınlanan bir raporda, kar maksadı gütmeyen platform Carbon Market Watch, karbon nötr savının “tek kelimeyle inandırıcı olmadığını” söyledi. Carbon Market Watch, karbon emisyonlarının organizatörler tarafından kestirim edilen 3,6 milyon tondan çok daha yüksek olacağını ve dengeleme planlarının “düşük düzeyde çevresel bütünlüğe” sahip olduğunu savundu. Carbon Market Watch uzmanı Khaled Diab, Dezeen’e yaptığı açıklamada “FIFA’nın bu cesaretli fakat fantastik iddiayı ortaya atması, en azından birçok insan için bir farkındalık yarattı ve en sevdikleri sporların gezegen üzerindeki tesirini düşünmelerine yol açtı” dedi. Benzer bir tartışma, Tokyo 2020 Olimpiyatları öncesinde “yeşil aklama” tartışmaları ile gündeme gelmişti.
Bu tür etkinlikler, karbon nötr olarak pazarlanmamalı
Carbon Market Watch, bu tür etkinliklerin “asla karbon nötr olarak pazarlanmaması gerektiğine” inanıyor. Dünya Kupası ve Olimpiyatlar gibi büyük turnuvaların bu standarda ulaşabileceği konusuna şüphe ile yaklaşıyor. Diab, “Karbon nötr olan ve katiyen büyük yeni altyapının inşasını içeren global bir spor aktifliğine sahip olmak mümkün değil. Spor etkinliklerinin hedefi, iklim ve çevresel tesirlerini en aza indirmek ve karbon nötr olduğunu argüman etmeden daha sürdürülebilir olmaktır” dedi.
FIFA Dünya Kupası 2022’ye dair
İlk kış organizasyonu
FIFA Dünya Kupası 2022, kuzey yarımkürede gerçekleşen birinci kış Dünya Kupası tertibi. Çoklukla yıl ortasında gerçekleştirilen tertipte yüksek sıcaklıklar nedeni ile bu kez bir istisna yapıldı.
En değerli ısı
Ev sahibi ülke, aktifliğe hazırlık için stadyum, otoyol, otel vb. inşaatları içeren altyapı projelerine yaklaşık 220 milyar dolar harcadı. Aktiflik, en kıymetli Dünya Kupalarından birisi oldu.
En az stadyum
Son yıllarda Dünya Kupası’na en az stadyumla mesken sahipliği yapan ülke, Katar oldu. Maçlar yalnızca 8 stadyumda oynanacak. Bunların 7’si yeni inşa edildi. 1978’de Arjantin, FIFA Dünya Kupası’na 6 stadyumla konut sahipliği yapmıştı.
En küçük mesken sahibi ülke
11 bin 571 km²’lik yüzölçümü ve 2 milyon 881 bin nüfusu ile Katar, FIFA Dünya Kupası’na konut sahipliği yapan en küçük ülke.
Rekor ziyaretçi sayısı
Tahminlere nazaran, Katar FIFA 2022 Dünya Kupası, turnuva sona erene kadar rekor sayıda ziyaretçi alabilir. Orta Doğu’nun en iyi ülkelerinden biri olan Katar’ın elverişli coğrafik pozisyonu da ziyareti cazip kılıyor.
Klimalı stadyumlar
Tarihte birinci sefer bir ülke, büsbütün klimalı stadyumlarda FIFA Dünya Kupası’na ev sahipliği yapıyor. Katar’daki 8 saha büsbütün klimalı. Her stadyum, soğutma için maç başına yaklaşık 115 MWh’ye gereksinim duyuyor. Bu sayı, stadyum başına yaklaşık 43 bin 560 mesken tipi klima manasına geliyor
En değerli maç biletleri
2022 FIFA Dünya Kupası biletleri, bugüne kadarki en yüksek fiyatlardan satışa sunuldu. Final biletlerinin fiyatları 2018 Rusya final biletlerinin fiyatlarından yaklaşık yüzde 46 daha yüksek. Final maçı biletlerinin fiyatları, 1. Kategori için 5 bin 850 Katar Riyali, 4. Kategori için 750 Katar Riyali olarak açıklandı.
8 stadyumun en büyüğü, 80 bin kapasiteli
Lusail Stadyumu 80.000
Al Bayt Stadyumu 60.000
Ahmed Bin Ali Stadyumu 44.740
Khalifa International 40.000
Al Thumama Stadyumu 40.000
Stadyium 974 40.000
Education City Stadyumu 45.350
Al Janoub Stadyumu 40.000
Orta Doğu ülkelerinde spor pazarı büyüyor
PwC tarafından gerçekleştirilen Middle East Sports (Orta Doğu Spor Araştırması) datalarına nazaran,küresel spor pazarındaki büyümenin önümüzdeki 3-5 yıl içinde yüzde 3 oranında yavaşlaması bekleniyor. Tıpkı periyotta Orta Doğu bölgesinde ise yüzde 8,7 oranında büyüme gerçekleşeceği iddia ediliyor. Abu Dabi, Bahreyn ve Cidde’de düzenlenen Formula 1 Grands Prix’i, ağır siklet boks şampiyonu Anthony Joshua’nın Suudi Arabistan’daki maçı ve 2022 FIFA Dünya Kupası’na mesken sahipliği yapan Katar bunun örnekleri olarak öne çıkıyor.
PwC araştırması, Suudi Arabistan ve BAE dahil olmak üzere Körfez İşbirliği Kurulu (GCC) üye devletlerinin spor gelişimine 65 milyar dolardan fazla para harcadığını ortaya koyuyor.
